آب مروارید (کاتاراکت)

کاتاراکت به تار شدن عدسی طبیعی چشم گفته می شود که پشت عنبیه و مردمک قرار دارد. آب مروارید شایع ترین علت کاهش قدرت بینایی در افراد بالای 40 سال و علت اصلی نابینایی در جهان به شمار می رود. در واقع مجموع موارد ابتلا به آب سیاه، تخریب لکه زرد (دژنراسیون ماکولا) و رتینوپاتی دیابتی در سراسر جهان از تعداد موارد آب مروارید کمتر است. آب مروارید طی یک جراحی از کپسول عدسی چشم جدا می شود. عدسی چشم در اکثر موارد با یک پروتز لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین می شود. اگر امکان استفاده از لنز داخل چشمی وجود نداشته باشد، بیمار برای جبران نداشتن عدسی چشم باید از لنز معمولی یا عینک استفاده کند.

تشخیص

متخصص، آب مروارید را پس از معاینه کامل چشم تشخیص می دهد که موارد زیر را در بر می‌گیرد:

1) تست تشخیص دید: قدرت بینایی بیمار در فواصل مختلف با استفاده از چارت مخصوص اندازه‌گیری می شود.

2) معاینه مردمک متسع (گشاد شده): برای اتساع یا باز کردن مردمک چشم در آن قطره ریخته می شود. چشم پزشک با ذره‌بین مخصوص شبکیه و عصب نوری را معاینه می کند تا نشانه های آسیب دیدن چشم یا وجود مشکلات دیگر را بررسی کند. دید نزدیک تا چند ساعت پس از معاینه تار خواهد بود.

3) تونومتری (اندازه‌گیری فشار داخل چشم): چشم پزشک فشار داخل چشم را با دستگاه مخصوصی اندازه‌گیری می کند. قطره بی‌حس کننده قبل از آزمایش داخل چشم ریخته می شود.

ممکن است چشم پزشک آزمایش های دیگری را برای بررسی ساختار و سلامت چشم انجام دهد.

چه زمانی عمل آب مروارید ضروری است؟

تمام کسانی که مبتلا به آب مروارید شده اند لزوما به جراحی آب مروارید نیاز ندارند. ممکن است آب مروارید در مراحل اولیه خود، فقط مشکلات جزئی مانند نزدیک بینی ایجاد کند. ممکن است پزشک بتواند این علائم را تنها با عینک برطرف کند. آب مروارید، به آهستگی تشکیل شده و به تدریج باعث ضعف بینایی می شود. انجام جراحی فقط در هنگامی ضرورت پیدا می کند که ضعف بینایی فرد باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره، مانند مطالعه یا رانندگی شود. افراد مبتلا به آب مروارید باید با پزشک خود صحبت کنند تا بدانند که چه موقع ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشند.

انواع جراحی آب مروارید

دو نوع جراحی آب مروارید وجود دارد: جراحی آب مروارید برش کوچک و عمل جراحی اکسترا کپسولار

1) جراحی آب مروارید برش کوچک

جراحی آب مروارید برش کوچک (SICS) رایج‌تر از دو عمل دیگر است. SICS شامل ایجاد یک برش ریز در داخل قرنیه است که خارجی‌ترین لایه چشم است. قرنیه، قسمت گنبدی شکل چشم است که در جلوی عدسی قرار دارد. سپس جراح، یک پروب را از طریق برش به داخل قرنیه وارد می‌کند. این کاوشگر یا پروب از امواج اولتراسوند برای شکستن عدسی استفاده می‌کند تا جراح بتواند آن را در قطعات کوچک، از چشم خارج کند. چشم پزشکان این فرآیند را روش جراحی فیکو می‌نامند.

جراح، کپسول عدسی که همان غشای خارجی نازکی است که عدسی را می‌پوشاند را در جای خود قرار می‌دهد و یک عدسی مصنوعی جدید را درون آن می‌گذارد. به طور معمول برش درون قرنیه، نیازی به بخیه ندارد. در برخی موارد ممکن است فرد به دلیل سایر مشکلات چشمی نتواند از عدسی مصنوعی استفاده کند. در برخی موارد گذاشتن لنزهای تماسی یا عینک می‌تواند مشکلات بینایی را اصلاح کند.

2) جراحی اکسترا کپسولار

جراحی اکسترا کپسولار شامل ایجاد یک برش بزرگ در داخل قرنیه می شود. این برش بزرگ، به جراح اجازه می دهد تا عدسی را به صورت یک تکه کامل خارج کند. در این روش نیز مانند عمل SICS ، جراحان کپسول لنز را برای پشتیبانی از عدسی مصنوعی جدید، در جای خود قرار می دهند. جراحان معمولا این نوع از جراحی را زمانی انجام می دهند که امواج اولتراسوند در عمل فیکو، قادر به شکستن نقاط غیر شفاف عدسی نباشد.

عوارض

چنانچه پس از جراحی آب مروارید با نشانه‌ها و علائم زیر مواجه شدید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• کاهش دید

• تشدید درد

• افزایش قرمزی

• ورم اطراف چشم

• ترشحات چشم

• دید مواج، اخگربینی یا تغییر در میدان دید

روش های پیشگیری از ابتلا به آب مروارید

رژیم غذایی: چنانچه ویتامین E، کاروتنوئیدهای لوتئینی و زیگزانتین بیشتری از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها دریافت شود، احتمال بروز آب مروارید کاهش می‌یابد. تخم آفتابگردان، بادام و اسفناج منابع غنی ویتامین E محسوب می‌شود. همچنین اسفناج، کلم و دیگر سبزیجات با برگ سبز سرشار از لوتئین و زیزانتین هستند. نتایج دیگر پژوهش‌ها نیز حکایت از آن دارد که ویتامین‌های آنتی اکسیدان مانند ویتامین ث و مواد غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 خطر آب مروارید را کاهش می‌دهد.

عینک: اقدام موثر دیگری که به پیشگیری از آب مروارید کمک می‌کند، زدن عینک‌های محافظ است که اشعه ماورا بنفش خورشید را در محیط‌های باز دفع می‌کند.