افزایش اندازه متن اندازه پیش فرض کاهش اندازه متن
چاپ صفحه

روز پدافند غیرعامل

 

 

برگزاری جلسه پدافند غیرعامل با حضور مدیر محترم بیمارستان چشم پزشکی بینا مشهد

 

 

پدافند غیرعامل چیست؟

به گفته تقی زاده، مدیر بیمارستان چشم پزشکی بینا مشهد هر اقدام غیر مسلحانه‌ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان‌ ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل (Passive Defense) خوانده می شود.

وی افزود: پدافند غیرعامل، مجموعه اقداماتی است که انجام می شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد. هدف از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب‌پذیری نیروی انسانی و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علی رغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت‌ها و خدمات زیر بنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است.

به عنوان مثالی ساده، از پدافند غیرعامل می توان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد. در پدافند عامل فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند. در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان ها، صنایع و حتی مردم عادی می توانند نقش مؤثری بر عهده گیرند.

 

پیدایش پدافند غیر عامل

موضوع پدافند غیر عامل در جهان از قدمتی به اندازه تاریخ زندگی انسان برخورداراست. ودر طول تاریخ همیشه جزء مهمی از زندگی بشر بوده است. زیرا اقدامات دفاعی انسان سبب دفع یا کاهش میزان اثر تجاوز مهاجمان میشود. اما چگونگی دفاع به عوامل و شرایط مختلفی بستگی دارد و انسانها در دوران حیات خود سعی کرده اند تا با استفاده از عقل و تدبیر و اراده خود بهترین راه دفاع را در وضعیت های متفاوت، در مقابل تهاجم دشمنانشان انتخاب و آن را به کار بندند. در این ارتباط اقدامات دفاعی انسان همیشه با استفاده از سلاح وتجهیزات جنگی صورت نگرفته است ؛ بلکه در موارد زیادی انسان برای دفاع، شیوه هایی را به کار برده که سلاح و تجهیزات جنگی در آن پدافند غیر عامل نقشی نداشته است. انسان های اولیه از مامن های طبیعی مثل غارها و پوشش درختان استفاده می کردند.

با شکل گیری تمدن های اولیه استفاده از برج و بارو و خندق و دروازههای محکم متداول شد. در خلال جنگ های ناحیه ای و بعد از جنگ جهانی اول و دوم، با پیشرفت سلاح ها و تهدیدات، پدافند غیرعامل نیز شکل تازه ای به خود گرفت مانند کشورهای آلمان، شوروی، آمریکا، سوئیس، یوگسلاوی و کره شمالی.

جنگ‌ها با پیشرفت‌ فناوری و بکارگیری تسلیحات مدرن و هوشمند، ماهیت پیچیده‌تر و مخربتری به خود گرفته و هر روزه در گوشه‌ای از جهان شاهد کشتار انبوه مردم و تخریب و انهدام منابع و سرمایه‌ها و زیر ساخت‌های ملی آنها در اثر بمباران و انبوه آتش ویرانگر دشمنان بوده و این روند متوقف نشده و ادامه خواهد یافت.

در خلال جنگ جهانی دوم برای از بین بردن یک نیروگاه با احتمال انهدام 96 درصد که ابعادی معادل 400 در 500 فوت مربع داشت تعداد 650 بمب 500 کیلوگرمی توسط 110 بمب‌افکن b-17 به کار می‌رفت اما در جنگ خلیج فارس، هر نیروگاه توسط دو بمب هدایت شونده به طور دقیق منهدم گردید یعنی هر هواپیمای بمب‌افکن در جنگ خلیج فارس معادل 110 بمب‌افکن b-17 کارایی داشت.

 

اهمیت وضرورت پدافند غیرعامل

برابر آمار سرشماری سال ۱۳۷۸، تعداد شهرهای کشور ۶۰۰ و تعداد روستاهای آن ۶۵۰۰ روستا بوده است، پدافند هوائی مراکز حیاتی و حساس موجود کشور در شهرها صرفا با توپ ضد هوائی ۲۳ میلیمتری، نیازمند ۲۴۰۰۰۰ قبضه توپ، یک میلیون و دویست هزار نفر نیروی انسانی (خدمه)،۳۰۰۰۰ آتشبار و ۷۵۰ گردان ویژ پدافند هوایی خواهد بود که امکان تامین، تشکیل، سازماندهی و پشتیبانی آن دور از دسترس می باشد.

دفاع غیرعامل در واقع مجموعه تمهیدات ،اقدامات و طرح هایی است که با استفاده از ابزار، شرایط و حتی المقدور بدون نیاز به نیروی انسانی به صورت خود اتکا صورت گیرد. چنین اقداماتی از یک سو توان دفاعی مجموعه را در زمان بحران افزایش داده و از سوی دیگر پیامدهای بحران را کاهش و امکان بازسازی مناطق آسیب دیده را با کمترین هزینه فراهم می سازد. در حقیقت طرح های پدافند غیرعامل قبل از انجام مراحل تهاجم و در زمان صلح تهیه و اجرا می گردند. با توجه به فرصتی که در زمان صلح جهت تهیه چنین طرح هایی فراهم می گردد، ضروری است این قبیل تمهیدات در متن طراحی ها لحاظ گردند. به کارگیری تمهیدات و ملاحظات پدافند غیرعامل علاوه برکاهش شدید هزینه ها، کارآیی دفاعی طرح ها، اهداف و پروژه ها را در زمان تهاجم دشمن بسیار افزایش خواهد داد.

درحال حاضر عمده ترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های مورد نیاز مردم است تا بتدریج شرایطی را برای امنیت ایجاد نماید. این گونه اقدامات مهم در اکثر کشورهای دنیا انجام شده و یا در حال اقدام است. این اقدامات اگر به صورت یک برنامه ریزی و با طراحی در توسعه کشور(توسعه پایدار) نهادینه شود، خود به خود بسیاری از زیر ساخت هایی که ایجاد می شود، در ذات خود ایمنی خواهند داشت. برای اصلاح زیرساخت های فعلی هم می توان با ارائه راهکارهایی مثل مهندسی مجدد، آنها را مستحکم کرد.

 

اهمیت دفاع غیرعامل

موجب زنده ماندن وحفظ بقای نیروی انسانی

موجب صرفه جویی اقتصادی ارزی وریالی درحفظ تسلیحات وتاسیسات

حفظ مراکز حیاتی، حساس ومهم کشور در برابرتهاجم دشمن

تحمیل هزینه زیاد درجنگ به دشمن

اترات مثبت روانی درجامعه

حفظ نیروی نظامی برای واکنش در زمان مناسب

بروز جنگ در آینده ولزوم آمادگی دفاعی

ساده تر وکم هزینه تر بودن وسهل الوصول بودن خود کفایی در دفاع عامل نسبت به غیرعامل

 

 

سطوح پدافند غیرعامل

سطح راهبردی: تدابیر مقام معظم رهبری - قوانین و سیاستها و سند چشم انداز

سطح عملیاتی: آیین نامه ها - نظامات اجرایی - دستوالعمل ها

سطح اجرایی: کیفیت اجرا - آمادگی - آموزش - رزمایش و ارزیابی نیروها

 

اهداف پدافند غیر عامل

ایمنی سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم

توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی متخصص

ارتقاء قابلیت بقا و حفظ کشور در شرایط بحران

افزایش آستانه مقاومت ملی و تقویت مولفه های مقاومت در مقابل تهدیدات

فرهنگ سازی و ایجاد باور عمومی در مورد تاثیر پدافند غیر عامل در کاهش آسیب پذیری

کسب امنیت پایدار در توسعه و پایدار سازی زیرساخت های حیاتی کشور

تحقیق و پژوهش، تولید علم و فناوری و فرهنگ سازی و تبدیل آن به معارف عمومی

تکمیل چرخه دفاعی کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل و پدافند غیر عامل

نهادینه کردن رعایت اصول و ضوابط پدافند غیر عامل در طرح های توسعه منتهی به ایجاد مراکز طبقه بندی

کاهش مجموعه آسیب پذیری های کشور و نمایان نمودن اقتدار ملی ناشی از آن به عنوان یکی از مولفه های بازدارندگی

به حداقل رسانیدن تاثیر تهدیدات نظامی دشمن بر زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم

توسعه کمی و کیفی ظرفیت و توان اجرایی پدافند غیر عامل در بدنه مهندسی کشور (مشاوره و اجرا)

مطالعه بیشتر