حتما تا به حال متوجه ذرات کوچک غبار مانندی شدید که جلوی چشمتان بالا و پایین میروند و هرچه پلک میزنید باز هم مثل یک سایه کوچک در جلوی چشمتان قرار دارند و معمولا هنگام خیره شدن به یک کاغذ سفید یا آسمان آبی ظاهر میشوند. به این سایههای مزاحم اصطلاحا مگس پران میگویند و با حرکت دادن چشم مگس پران هم حرکت میکند اما چون جهت حرکت آن در خلاف جهت حرکت چشم میباشد نمیتوان آن را با چشم تعقیب کرد. در چشم پزشکی جرقه به معنای احساس وجود نور در میدان بینایی است در زمانیکه محرک نوری وجود ندارد. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان صاعقه مانند یا به صورت اجسام ریز درخشنده به نظر برسد.
چرا مگس پران و جرقه ایجاد میشود؟
در حقیقت مگس پران سایه کدورتهای موجود در مایع زجاجیه است که روی شبکیه میافتد و به صورت یک سایه تیره دیده میشود. این کدورتها ممکن است ناشی از چسبندگی و ضخیم شدن رشتههای زجاجیه، جمع شدن سلولهای التهابی در زجاجیه و یا در موارد حاد، خونریزی داخل چشم باشد. مگس پران عارضه بسیار شایع بوده و با بالا رفتن سن شیوع آن افزایش مییابد، به طوریکه معمولا افراد بالای ۶۰ سال مگس پران را تجربه میکنند.
مگس پران علتهای مختلفی دارد. معمولا رشتههای موجود در زجاجیه در بچهها و افراد جوان بسیار ظریف بوده و دیده نمیشود، اما با بالارفتن سن این رشتهها ضخیمتر شده و در بعضی قسمتها به هم میچسبند و باعث ایجاد کدورت میشوند. در بسیاری از افراد مسن، بخشی از رشتههای محیطی متصل به شبکیه زجاجیه از جای خود کنده میشوند و به داخل بخشهای مرکزی زجاجیه میافتد. این حالت که جداشدگی خلفی زجاجیه نام دارد از شایعترین علتهای ایجاد مگس پران است. گاهی اوقات وجود التهابات داخل چشمی مانند یووئیت باعث تجمع سلولهای التهابی در زجاجیه میشود که این امر نیز باعث ایجاد مگس پران میشود. یکی دیگر از علتهای مگس پران وجود خونریزی در داخل زجاجیه است؛ مثلا در افراد مبتلا به دیابت ممکن است خونریزی خفیف چشمی ابتدا به صورت یک مگس پران دیده شود.
علت ایجاد بیماری مگس پران چشم چیست؟
مگس پران ممکن است که با بالا رفتن سن و یا در نتیجه برخی از بیماریها و عوارض دیگر ایجاد شود. برخی از این عوامل عبارتند از:
- بیماریهای چشمی مربوط به افزایش سن: با بالا رفتن سن و گذشت زمان، زجاجیه نیز تغییر کرده و بیشتر به حالت مایع درآید که این فرایند باعث جداشدگی از پرده شبکیه و اعصاب بینایی میشود. با فشرده و منقبض شدن زجاجیه، برخی قسمتها به حالت رشتهای درآمده و از ورود برخی نورها به داخل چشم ممانعت میکند. این امر باعث مشاهده سایههای کوچک بر روی شبکیه یا مگس پران میشود.
- التهاب بافت میانی چشم: یووئیت خلفی یا التهاب مشیمیه، در لایه میانی چشم ایجاد میشود. این بیماری باعث تجمع سلولهای التهابی در زجاجیه شده و به صورت مگس پران در میدان دید مشاهده میشود.
- خونریزی داخلی چشم: خونریزی داخل زجاجیه دلایل زیادی از جمله بیماریهایی مانند دیابت، فشار خون بالا، انسداد رگهای خونی و جراحت و آسیبدیدگی دارد. این سلولهای خونی نیز به شکل مگس پران دیده میشوند.
- پارگی شبکیه: زجاجیه که به حالت مایع درآمده، از شبکیه جدا شده و موجب کشیدگی بخشی از آن میشود که در نهایت به پارگی یا سوراخ شدن بخشی از شبکیه منتهی میشود. درصورتیکه پارگی شبکیه درمان نشود، میتواند باعث تجمع مایعات پشت شبکیه شده و در نهایت موجب از دست رفتن بینایی بیمار گردد.
- عملهای چشمی و داروها: تزریق برخی داروها درون زجاجیه موجب ایجاد حباب هوا در آن میشود. این حبابهای هوا پیش از اینکه جذب چشم شوند، به صورت سایه دیده میشوند. در برخی عملهای چشم، حباب گاز یا روغن سیلیکون تزریق میشود که ممکن است به صورت مگس پران دیده شود.
زجاجیه چیست؟
زجاجیه مایع ژله مانندی است که بخش اعظم داخل کره چشم (از پشت عدسی تا روی شبکیه) را پر کرده و به حفظ ساختمان کروی شکل چشم کمک میکند و شبکیه را در جای خودش نگه میدارد. ساختمان زجاجیه از یک شبکه اسفنجی متشکل از رشتههای خیلی ظریف ایجاد شده که مقادیر فراوان آب و مواد محلول را در خود جای داده و به آن حالت ژلهای بخشیده است. رشتههای موجود در زجاجیه در قسمتهای خارجیتر متراکم بوده و اتصالات نسبتا محکمی به لایههای داخلی شبکیه دارند.
مگس پران در چه افرادی شایعتر است؟
- افراد بالای ۶۰ سال
- افراد مبتلا به نزدیک بینی
- افرادی که سابقه عملهایی مانند عمل آب مروارید دارند.
- افرادی که سابقه التهابات داخل چشمی مانند یووئیت دارند.
جرقههای چشمی چیست؟
در چشم پزشکی جرقه به معنای احساس وجود نور در میدان بینایی است در زمانیکه محرک نوری وجود ندارد. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان صاعقه مانند یا به صورت اجسام ریز درخشنده به نظر برسد. جرقه ممکن است فقط در یک نقطه خاص میدان بینایی دیده شود و یا به صورت نقاط ریز متعدد در بخشی از میدان بینایی درآید. احساس دیدن جرقه معمولا تنها چند ثانیه طول کشیده، اما غالبا تکرار میشود. معمولا در محیطهای تاریک جرقهها بیشتر دیده میشوند و یا ممکن است حرکات ناگهانی سر یا چشمها باعث دیدن جرقه شود.
گاهی اوقات نوع و شکل جرقه در افرادی که به برخی بیماریهای دیگر مبتلا هستند، متفاوت است. سردرهای میگرنی از این دسته بوده و معمولا به صورت خطوط زیگزاگی و لرزان دیده میشود. معمولا این جرقهها در وسط میدان بینایی یعنی روبروی فرد ظاهر شده و در عرض ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به تدریج به کنارههای میدان بینایی کشیده شده و کم کم محو میگردد. پس از آن سر درد به صورت یک طرفه و ضرباندار شروع میشود که این حالت را “میگرن چشمی” مینامند. یک نکته مهم در زمان ایجاد جرقه وجود دارد که جرقه ناشی از سردردهای میگرن هم زمان در هر دو چشم دیده شده، اما جرقه ناشی از مشکلات چشمی، تنها در چشم مبتلا تظاهر میکند. یکی دیگر از علتهای ایجاد جرقه در چشمها، برخورد ضربه ناگهانی به سر است.
علت ایجاد جرقههای چشمی چیست؟
همانطور که قبلا اشاره کردیم، رشتههای زجاجیه با افزایش سن ضخیمتر میشوند و چسبندگی پیدا میکنند. این چسبندگی رشتههای زجاجیه ممکن است باعث کشیده شدن پرده شبکیه گردد. از آنجا که پاسخ سلولهای شبکیه به محرکها به صورت درک نور است هر عاملی که سلولهای شبکیه را تحریک کند در مغز به عنوان نور تفسیر میشود. به همین علت وقتی شبکیه تحت کشش قرار گیرد جرقههای نوری دیده میشود.
آیا مگس پران و جرقه خطرناک هستند؟
به وجود آمدن مگس پران ناگهانی میتواند ناشی از مشکلات جدی چشمی باشد و همانطور که گفته شد یکی از شایعترین علتهای بروز این مشکل جداشدگی زجاجیه خلفی است که معمولا به تنهایی خطری ندارد، اما گاهی اوقات در زمان جدا شدن زجاجیه بخشی از شبکیه نیز همراه با آن کنده میشود. این مشکل باعث ایجاد سوراخ یا پارگی در پرده شبکیه میشود و میتواند باعث جدا شدن پرده شبکیه و مشکلات شدید بینایی شود. بنابراین، افرادی که به تازگی در میدان دید خود متوجه جرقه شدهاند احتمال ایجاد پارگی در پرده شبکیه وجود دارد و همانطور که قبلا اشاره شد، این امر معمولا ناشی از کشش و تحریک شبکیه است.
مگس پران و جرقههای چشمی چگونه تشخیص داده میشوند؟
تشخیص علت ایجاد جرقه و مگس پران بدون معاینه دقیق چشم پزشکی امکان پذیر نیست. بنابراین، لازم است افرادی که به تازگی به جرقه و یا مگس پران مبتلا شدهاند حتما توسط چشم پزشک معاینه شوند. برای انجام معاینههای چشمی ابتدا با استفاده از قطره، مردمک باز شده و سپس زجاجیه و شبکیه معاینه میشود. اگر مشکل جدی مانند جداشدگی زجاجیه خلفی دیده نشود و شبکیه سالم باشد، معمولا خطری وجود ندارد. در صورت آسیب به پرده شبکیه، خونریزی و یا التهاب داخل چشمی درمان صورت میگیرد.
ممکن است با یک نوبت معاینه علت دقیق مگس پران را تشخیص ندهند. معمولا در این شرایط لازم است معاینه در فواصل 2 تا 3 هفته یک بار تکرار شود تا زمانی که چشم پزشک از وضعیت چشم فرد مطمئن شود. معمولا جرقه و مگس پران در صورت همراهی با پارگی شبکیه پس از چند روز تا چند هفته بهبود مییابد. باید به خاطر داشته باشید، در افرادی که اخیرا به جرقه و مگس پران مبتلا شدهاند باید حتما توسط چشم پزشک معاینه شوند.
بیشتر بدانید: برنامه پزشکان کلینیک بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی بینا
آیا مگس پران و جرقه قابل درمان هستند؟
همانطور که قبلا ذکر شد، معمولا مگس پران در اکثر موارد پس از چند هفته تا چند ماه به تدریج کوچک میشود. اما در زمانیکه مگس پران با سوراخ شدن یا پارگی پرده شبکیه همراه باشد، ممکن است نیاز به اقدامات درمانی مثل لیزر و یا انجام عمل برای جلوگیری از پارگی پرده شبکیه وجود داشته باشد. جرقه نیز در صورتیکه علت خطرناکی نداشته باشد پس از چند روز تا چند هفته برطرف میشود و نیاز به درمان ندارد و در واقع، مواردی مانند خونریزیهای داخل چشم که ناشی از دیابت و یا التهابهای دیگر هستند، قابل درمان است.
برخی از روشهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تخلیه یا زجاجیه برداری: در این روش، چشم پزشک ابتدا زجاجیه را از چشم خارج میکند و آن را با محلولی دیگر جایگزین میکند تا ساختار کروی چشم حفظ شود. البته این روش ممکن است باعث برطرف شدن تمام مگس پرانهای چشم نشود.
- درمان مگس پران با لیزر: چشم پزشک با استفاده از لیزر، لکههای شناور زجاجیه را به تکههای ریزتری میشکند تا کمتر مورد توجه قرار گیرند. درمان با لیزر در برخی افراد موجب بهبود دید میشود.
نکته مهم
گاهی اوقات افراد سالهای زیادی مگس پران دارند و تغییر خاصی در شکل آن ایجاد نمیشود، با این حال این افراد باید تحت نظر چشم پزشک قرار گیرند. معمولا مگس پرانها به تنهایی خطرناک نیستند و خطری برای بینایی به وجود نمیآورند، اما اگر با ویژگیهای زیر همراه باشند، میتوانند نشانه یک مشکل جدیتر باشند که باید حتما بررسی شوند. برخی از این علایم عبارتند از:
- اگر مگس پران به تازگی ایجاد شده و پس از چند هفته نیز برطرف شده باشد نیاز به معاینه چشم پزشک دارد.
- درصورتیکه مگس پران قدیمی به تازگی بزرگتر شده و یا تغییر دیگری کرده است، باید به چشم پزشک مراجعه کرد.
- مگس پران همراه با جرقه باشد، حتی اگر پس از چند روز جرقه برطرف شده باشد.
- درصورتیکه مگس پران با کم شدن یا تاری دید و یا احساس وجود پرده در جلوی چشمها همراه باشد. این نشانهها بسیار مهم بوده و ممکن است ناشی از کنده شدن بخشی از شبکیه باشد که باید در سریعترین زمان ممکن به متخصص چشم مراجعه شود تا درمانهای لازم صورت گیرد.
- دیدن جرقه حتی اگر با مشکل چشمی خاصی همراه نباشد و پس از چند روز بهبود یابد.
چه زمانی باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد؟
همانطور که قبلا ذکر شد، گاهی مگس پرانهای جدید میتوانند نشانه پارگی و یا جداشدگی شبکیه باشند یعنی هنگامی که شبکیه دچار پارگی شده و یا از موقعیت طبیعی خود در پشت چشم خارج گردد.
برخی از این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مگس پرانهای جدید و زیاد که به طور ناگهانی ظاهر میشوند و گاهی اوقات با دیدن جرقههای نور نیز همراه هستند، ممکن است نشانه وجود مشکلی مانند پارگی شبکیه، خونریزی داخل چشم یا جداشدگی شبکیه باشد.
- تعداد مگس پرانها افزایش یابد.
- مگس پرانهایی که تیرهتر از حالت عادی به نظر میرسند.
- از دست دادن بینایی (به خصوص بینایی محیطی).
به خاطر داشته باشید، جداشدگی و یا پارگی شبکیه میتواند یک اورژانس پزشکی باشد. اگر هر یک از این علائم را دارید، مهم است که بلافاصله به چشم پزشک یا اورژانس چشم پزشکی مراجعه نمایید.
کد خبر: ۰۹6 /۱-م/۱۳-م
ممنون از توضیحاتی مفیدی که راجع به مگس پران و جرقه چشمی ارائه نمودید .
سلام من چند روزی است که جشمم مگس پران دارد چکار کنم
سلام و روز بخیر.
جهت ارتباط با کارشناسان ما و دریافت مشاوره پزشکی از طریق لینک روبرو اقدام نمایید: نوبت دهی اینترنتی
و یا با شماره 36163-051 تماس بگیرید.
سلام از توضیحاتی مفیدی که راجع به مگس پران و جرقه چشمی ارائه نمودید سپاسگزارم.