بیماری شالازیون چیست؟
یکی از شایعترین تودههای روی پلکها بیماری شالازیون است. شالازیون یک توده یا تورم روی پلک است که به دلیل مسدود شدن غدد چربی بروز میکند و ممکن است در هر دو چشم به طور همزمان بروز کند و اغلب بهبود پیدا کرده و مجدد عود میکند.
علت تشکیل شالازیون چیست؟
ما در تمام بدن خود غدههایی داریم که مواد مورد نیاز سلولها، بافتها و اندامها را برای عملکرد بهتر میسازند. یکی از این غدد، غدد میبومین ( meibomian ) است که وظیفه تولید چربی در پلکهای بالا و پایین را برعهده دارند. این چربی با اشک چشمها ترکیب میشود، چشمها را مرطوب کرده و از آنها محافظت میکند. اگر این چربی بیش از حد غلیظ شود، یا به هر دلیل هر گونه التهاب مسدود شود، ممکن است منجر به شالازیون شود.
یکی از دلایل التهاب و ایجاد شالازیون، وجود عفونت در پلکها و چشمها است. شالازیون در بزرگسالان و در افراد بین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر از کودکان شایع است. درصورتی که هرگونه از شرایط زیر فراهم باشد، احتمال ابتلا به شالازیون بیشتر است:
- درصورتی که فرد مبتلا به التهاب پلکها یا بلفاریت ( Blepharitis ) باشد.
- ابتلا به درماتیت سبورئیک ( Seborrheic Dermatitis ) یا آکنه روزاسه ( Acne Rosacea )
- ابتلا به بیماری دیابت
- سابقه ابتلا به شالازیون
شالازیون چه علائمی دارد؟
شالازیون ابتدا با یک نقطه کوچک قرمز رنگ، متورم و دردناک آغاز میشود و پس از گذشت چند روز درد معمولا بهبود پیدا کرده و برآمدگی یا توده باقی میماند. برخی از علائم دیگر بیماری شالازیون عبارتند از:
- تورم و قرمزی پلکها به علت تجمع مواد در غده چربی
- اشک ریزش و تحریک چشمها
- سوزش خفیف چشمها
- تاری دید در صورت بزرگ شدن شالازیون و فشار وارده به چشمها
روشهای مختلف درمان شالازیون چگونه است؟
درمانهای غیر جراحی
این بیماری معمولا طی چند روز یا چند هفته، بدون نیاز به درمان و مصرف دارو بهبود مییابد. اما برخی اقدامات میتواند فرایند بهبود را سرعت بخشد. از جمله این اقدامات، استفاده از قطرهها یا پمادهای چشمی است که به بهبود سریع شالازیون کمک میکند.
درصورتی که پماد یا قطره چشمی موثر نباشد، متخصص چشم داروهای دیگری تجویز خواهد کرد و یا اقدام به تزریق داروهای کورتیکو استروئیدی میکند تا به درمان این بیماری کمک کند.
یکی از روشهای موثر برای درمان این بیماری گرم کردن آن است. میتوانید ناحیه مورد نظر را با آب گرم شستشو داده و یا با یک پارچه تمیز، شالازیون را گرم و مرطوب کنید. به یاد داشته باشید درباره استفاده از این روش و تعداد دفعات انجام آن با چشم پزشک مشورت کنید.
میتوانید پلک خود را با یک صابون ملایم مانند صابون یا شامپو بچه، شستشو دهید. روی توده یا اطراف آن را به آرامی ماساژ دهید. به هیچ عنوان شالازیون را فشار ندهید و سعی نکنید با استفاده از فشار محتویات آن را خارج کنید. از دیگر روشهای رایج برای درمان شالازیون شستن پلکها با محلولهای شستشو میباشد که به رفع شالازیون کمک میکند.
اگر شالازیون بیش از حد بزرگ شود و از روشهای ذکر شده نتیجهای گرفته نشود، چشم پزشک با استفاده از بیحسی موضعی و ایجاد یک برش بر روی زائده، محتویات داخل آن را تخلیه میکند.
بیشتر بدانید: نحوه صحیح استفاده از قطره و پمادهای چشمی
جراحی شالازیون
در صورتی که شالازیون با روشهای معمول درمان نشود، نیاز به جراحی خواهد بود. درمان شالازیون از این طریق پیچیده و دشوار نیست. قبل از انجام آن مانند هر عمل دیگری باید به موارد مهمی مانند شرایط جسمی و سلامتی فرد، سوابق پزشکی و سن بیمار توجه شود. عمل شالازیون میتواند با توجه به شرایط بیمار و تشخیص چشم پزشک، با استفاده از بیهوشی و یا با بیحسی موضعی انجام گیرد.
به خاطر داشته باشید:
- پس از انجام عمل، پلکها ممکن است کمی کبود و متورم باشد و معمولا طی یک هفته تا 10 روز این التهاب و کبودی برطرف میشود.
- بهتر است بین 6 تا 10 روز مراقب محل عمل باشید و از شستن پلکها خودداری کنید.
- همانطور که قبلا ذکر شد، معمولا شالازیون به خودی خود بهبود پیدا میکند حتی اگر هیچ اقدام درمانی در مورد آن انجام نشود؛ اما ممکن است بهبودی آن مدت زیادی طول بکشد و در این مدت احتمال عفونت چشم وجود دارد. همچنین، در صورتی که شالازیون درمان نشود ممکن است باعث درد و ناراحتی شده و بر روی بینایی نیز تاثیر بگذارد.
آیا پیشگیری از شالازیون امکانپذیر است؟
روش قطعی برای پیشگیری از شالازیون وجود ندارد، اما میتوانید با رعایت بهداشت و تمیز نگه داشتن پلکهای خود از بروز شالازیون جلوگیری کنید. برخی از اقدامات پیشگیری کننده شالازیون به شرح زیر میباشد:
- دستهای خود را به صورت مرتب شستشو دهید، زیرا دستها عامل اصلی انتقال آلودگی به چشمها هستند.
- حتما قبل و بعد از استفاده از لنزهای تماسی دستهای خود را به خوبی شسته و ضدعفونی نمایید. لنزها را با استفاده از محلولهای مخصوص ضدعفونی کرده و در محفظه استریل و دمای مناسب نگهداری کنید.
- تاریخ تولید و انقضای محصولات آرایشی مصرفی خود را چک کرده و از مصرف محصولات تاریخ گذشته بپرهیزید. بهتر است لوازم آرایشی چشم را هر 3 ماه یک بار عوض کنید.
- قبل از خواب پلکهای خود را شسته و مواد آرایشی و سایر ترکیباتی که باعث مسدود شدن غدد چشمی میشوند را به طور کامل از چشمهای خود پاک کنید.
- از مواد و لوازم آرایشی دیگران استفاده نکنید و دیگران نیز از لوازم آرایش شما استفاده نکنند.
- از یک حوله شخصی و تمیز استفاده کنید.
- در صورت انجام مراقبتهای منظم و مناسب، بیماری شالازیون معمولا طی یک هفته درمان می شود. در غیر این صورت ممکن است دوره بهبود آن بین 4 تا 6 هفته طول بکشد.
نکات مهم در رابطه با بیماری شالازیون که باید به خاطر داشته باشید:
به هیچ عنوان از سوزن استفاده نکنید؛ زیرا علاوه بر ایجاد زخم، احتمال ایجاد عفونت و مسدود شدن دوباره غده چربی وجود دارد.
زمانی که چشمها مبتلا به شالازیون هستند از آرایش کردن چشمها و استفاده از لنزهای تماسی خودداری کنید.
تفاوت گل مژه، بلفاریت و شالازیون چیست؟
حال به یک سوال بسیار مهم میپردازیم: شالازیون، گل مژه و بلفاریت چه شباهتها و تفاوتهایی دارند؟
از لحاظ ظاهری ممکن است گل مژه، بلفاریت و شالازیون شبیه به یکدیگر به نظر برسند؛ ولی تفاوتهای بسیاری دارند:
گل مژه
تشخیص و تمایز شالازیون از گل مژه کمی مشکل است. گل مژه نوعی دیگر از التهاب چشمها میباشد و معمولا در اثر عفونتهای باکتریایی به وجود میآید. این بیماری در لبه پلکها و گاهی اوقات در ریشه مژهها ایجاد میشود، اما شالازیون در وسط پلکها و دور از خط رویش مژهها مشاهده میشود.
گل مژه نسبت به شالازیون دردناکتر بوده و دارای یک نقطه متمایل به زرد در مرکز خود میباشد که ممکن است پس از گذشت چند روز برطرف شود، درصورتیکه شالازیون در اکثر موارد بدون درد و صورتی رنگ است. گاهی ممکن است عفونتهای مربوط به گل مژه درمان شود اما مواد داخل آن زیر پوست تجمع کرده و تبدیل به شالازیون شود.
برای تشخیص گل مژه ابتدا چشم پزشک علائم بیماری، بیماریهای چشمی که در گذشته به آن مبتلا شدهاید و سابقه پزشکی را بررسی میکند. اگر بیشتر از یک بار به شالازیون مبتلا شدهاید، حتما به متخصص چشم مراجعه کنید. درمان بیماریهایی مانند بلفاریت یا اختلال در عملکرد میبومین در درمان شالازیون کمک میکند.
انواع گل مژه
گل مژه میتواند خارجی یا داخلی باشند:
گل مژه خارجی
این نوع گل مژه در لبه بیرونی پلکها که محل رویش مژهها میباشد، تشکیل میشود و به صورت یک برآمدگی قرمز و متورم ظاهر میشود که ممکن است عفونی شود. علت ایجاد گل مژههای خارجی میتواند در اثر عفونتهای باکتریایی باشد.
گل مژه داخلی
گل مژههای داخلی در قسمت زیرین پلک ایجاد میشوند و معمولا بزرگتر و دردناکتر از گل مژههای خارجی هستند. این نوع گل مژه نیز مانند گل مژه خارجی در اثر عفونتهای باکتریایی ایجاد میشود.
بلفاریت
بلفاریت التهاب مزمن پلکها بوده و معمولا حاشیه پلکها که محل رشد مژهها میباشد را تحت تاثیر قرار میدهد. این امر میتواند ناشی از عفونت باکتریایی، بیماریهای پوستی (مانند درماتیت سبورئیک)، یا اختلال در عملکرد غدد چربی در پلکها باشد. بلفاریت میتواند باعث ایجاد گل مژه یا شالازیون شود.
درمان بلفاریت معمولا با رعایت منظم بهداشت پلکها، استفاده از کمپرس گرم، تمیز کردن ملایم پلکها و گاهی اوقات استفاده از پمادهای آنتی بیوتیک یا داروهای خوراکی است. بلفاریت یک بیماری شایع بوده و میتواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.
انواع بلفاریت
بلفاریت قدامی
این نوع بلفاریت لبه جلویی پلکها که مژهها در آن قرار دارند را درگیر میکند و اغلب در اثر باکتری یا پوستههای شوره مانند (بلفاریت سبورئیک) روی پلکها ایجاد میشود. بلفاریت قدامی نیز ممکن است با آلرژی یا کنه (دمودکس) روی مژهها همراه باشد.
بلفاریت خلفی
این نوع بلفاریت لبه داخلی پلکها که با کره چشم در تماس هستند را درگیر میکند و معمولا به دلیل اختلال در عملکرد غدد میبومین در پلکها ایجاد میشود. بلفاریت میتواند منجر به خشکی چشمها شود و معمولا در افراد مبتلا به بیماریهایی مانند روزاسه یا آکنه دیده میشود.
علائم بلفاریت
علائم این بیماری میتواند متفاوت باشد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزش و خارش پلکها
- قرمزی و تورم پلکها
- پوسته پوسته شدن اطراف چشمها و چسبندگی مژهها
- احساس جسم خارجی یا احساس شن در چشم
- اشک یا خشکی چشم
درمان بلفاریت
بلفاریت یک بیماری مزمن است و نمیتوان آن را به طور کامل درمان کرد، اما میتوان آن را با مراقبت مداوم و بهداشت پلکها به طور موثر مدیریت کرد. روشهای درمانی که برای بلفاریت به کار میرود به شرح زیر میباشد:
کمپرس گرم
استفاده از کمپرس گرم روی پلکها میتواند به نرم شدن پوستهها یا مواد زائد کمک کند و غدد چربی را باز کند. این کار باید به مدت 5-10 دقیقه به تعداد چند بار در روز انجام شود.
بهداشت پلکها
پاکسازی منظم پلکها برای از بین بردن چربی اضافی و باکتریها بسیار مهم است. برای تمیز کردن پلکها و مژهها میتوان از یک پاککننده ملایم مانند شامپو بچه یا دستمالهای مرطوب مخصوص پلکها استفاده کرد.
داروها
گاهی اوقات متخصص چشم برای رفع بلفاریت از درمانهای دارویی استفاده میکند و پمادهای آنتی بیوتیک، قطرههای چشمی یا داروهای خوراکی را برای کاهش التهاب و یا کنترل رشد بیش از حد باکتریها تجویز میکند. همچنین استفاده از قطرههای اشک مصنوعی و یا دیگر قطرههای چشمی برای تسکین علائم خشکی چشم توصیه میکنند.
به یاد داشته باشید:
برای تشخیص دقیق و تعیین برنامه درمانی مناسب، میتوانید با چشم پزشکان و بینایی سنجهای بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی بینا مشورت کنید تا شدت بیماری شما ارزیابی شده و با توجه به شرایط چشمهای شما توصیههای مناسب ارائه دهند.
مروری بر بیماری شالازیون
در اینجا چند نکته کلیدی را درباره بیماری شالازیون مرور میکنیم:
علت تشکیل شالازیون
شالازیون معمولا به دلیل انسداد یا غلیظ شدن چربی تولید شده توسط غدد میبومین در پلکها ایجاد میشود. این انسداد میتواند به دلیل عواملی مانند التهاب، عفونت باکتریایی یا تجمع چربی ایجاد شود. بیماریهای شایع پلکها مانند بلفاریت، روزاسه یا درماتیت سبورئیک میتواند خطر ابتلا به شالازیون را افزایش دهد.
علائم بیماری شالازیون
علامت اصلی بیماری شالازیون، توده یا برآمدگی بدون درد و سفت روی پلک است. این توده معمولا موضعی است و میتواند در پلک فوقانی یا تحتانی ایجاد شود. اندازه توده ممکن است به تدریج افزایش یابد. در برخی موارد، شالازیون میتواند باعث تورم و حساسیت خفیف پلکها شود.
درمان
برای درمان شالازیون در مراحل اولیه آن میتوان از درمانهای خانگی استفاده کرد. استفاده مکرر از کمپرس گرم روی پلک آسیب دیده در روز و به مدت 10-15 دقیقه در روز میتواند به نرم شدن چربی مسدود شده کمک کند. ماساژ ملایم پلک نیز ممکن است مفید باشد. رعایت بهداشت و تمیز کردن منظم پلکها برای جلوگیری از انسداد بسیار مهم است.
اگر شالازیون با انجام این اقدامات برطرف نشد و یا بزرگتر و آزاردهنده شد حتما به متخصص چشم مراجعه کنید تا با بررسی بیماری و گزینههای درمانی مناسب اقدام به درمان آن کند.
درمان شالازیون در بیمارستان چشم بینا
بیماری شالازیون معمولا یک بیماری جدی و خطرناک نمیباشد و غالبا در طول زمان به خودی خود برطرف میشود، اما درصورت وجود هرگونه نگرانی، ادامه یافتن و یا دردناک شدن توده توصیه میشود برای بررسی و انجام معاینات چشم پزشکی حتما با پزشکان بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی بینا مشهد مشورت کنید.
سوالات متداول
آیا بلفاریت و گل مژه یکی هستند؟
بلفاریت و گل مژه میتوانند به دلایل یکسان و مشابهی ایجاد شوند، اما بیماری بلفاریت باعث ایجاد التهاب در کل پلکها میشود. این درحالی است که گل مژه به صورت تودهای جوش مانند و معمولا در امتداد یک غده چربی مسدود شده ایجاد می شود.
آیا بلفاریت باعث گل مژه می شود؟
گاهی اوقات بله. بلفاریت معمولا یک بیماری مزمن بوده و می تواند باعث ایجاد التهاب و تورم در امتداد پلکهای شما شود. هنگامی که باکتریها و آلودگیها در یک قسمت از پلک تجمع میکنند، باعث ایجاد یک توده یا گل مژه شوند.
آیا بلفاریت، گل مژه و شالازیون قابل درمان هستند؟
در جواب این سوال باید بگوییم بله این بیماریها قابل درمان هستند. البته گل مژه معمولا پس از درمان برطرف شده، اما بلفاریت در بسیاری از موارد یک بیماری مزمن است. حتما درباره نحوه درمان و اقدامات پیشگیری کننده با چشم پزشکان و بینایی سنجهای ما در بیمارستان چشم بینا مشورت کنید.
آیا بلفاریت میتواند باعث ایجاد گل مژه شود؟
بله، بلفاریت میتواند باعث ایجاد گل مژه شود. با این حال، بعید نیست که گل مژه نیز باعث ایجاد بلفاریت نیز شود. علت ایجاد بلفاریت خلفی میتواند در نتیجه انسداد غدد چربی باشد. ممکن است یکی از علتهای ایجاد گل مژه ( به ویژه گل مژه داخلی ) پس از آلودگی توسط عفونت غده چربی پلکها باشد.
سپاس بابت مطلب مفید شما.
گلمژه ناشی از بلفاریت ایجاد نشده ولی خیلی خارش دارد، طبیعی است؟
درود بر شما
از علائم گل مژه خارش و درد میباشد، اما بهتر است برای بررسی حتما به یک متخصص چشم مراجعه کنید.
سلام وقتتون بخیر. من از نوجوانی غدههای پلکهای بالا و پایین چشمهام متورم میشن. به گفته دکتر غدههای چربی پلک مسدود میشه. سه بار تا حالا عمل کردم تا برطرف بشن. البته قبلا نمیدونستم چطور کنترلش کنم. ولی حالا میدونم. آرایشم رو شبها حتما میشورم ولی بازم گاها دچار این مشکل میشم که با شستشو توسط شامپو بچه و کمپرس آب گرم برطرف میشه. الان ۴۱ ساله هستم.
سوالم اینه اگه خط چشم دائم بکشم مشکلی در این زمینه برام ایجاد نمیکنه؟
با سلام و روز بخیر
از آنجاییکه طبق گفته شما چندین بار به این مورد مبتلا شدهاید، برای بررسی و مشاوره کامل باید توسط یک متخصص چشم معاینه شوید.
میتوانید جهت دریافت نوبت به سایت رسمی بیمارستان بینا مراجعه کرده و یا با شماره 36163-051 تماس حاصل فرمایید.