معرفی مفهوم آنژیوگرافی چشم

چشم پزشکان از روش‌های مختلف تصویربرداری می‌توانند به بیماری‌ها و مشکلات چشم پی ببرند. یکی از این روش‌ها آنژیوگرافی چشم می‌باشد. این امر به دلایل مختلفی انجام می‌گیرد:

• مشاهده تغییرات میکروسکوپی در چشم

• تعیین مناسب ترین روش درمانی برای ناهنجاری‌های چشم

• تایید تشخیص بیماری

امروزه روش‌های نوینی در تشخیص اختلالات چشمی به وجود آمده که باعث می‌شود خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی حاد بسیار کمتر شود. به همین علت آنژیوگرافی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های چشم پزشکی به دفعات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آنژیوگرافی در تشخیص بیماری‌های چشمی چه کاربردی دارد؟

یکی از روش‌های تشخیصی، آنژیوگرافی فلورسین می‌باشد که از رنگ‌های فلورسنت بی ضرر استفاده می‌شود. وجود این رنگ‌ها باعث می‌شود که عروق شبکه‌های چشم به خوبی نمایش داده شود و امکان تشخیص بیماری‌های مختلف شبکیه و بررسی میزان خون‌رسانی به عروق برای پزشک فراهم می‌شود.

از این طریق پزشک می تواند با زاویه باز از شبکیه به صورت رنگی تصویربرداری کند و به بررسی تغییرات ایجاد شده در شبکیه بپردازد.

برتری و مزیتی که آنژیوگرافی نسبت به بسیاری از روش‌های تصویربرداری چشم دارد، شفافیت تصویربرداری و میدان اندازه‌گیری است و باعث شده این روش تشخیصی بسیار پرکاربرد باشد. در این روش امکان تصویربرداری رنگی شبکیه را با زاویه ۲۱۰ درجه امکان پذیر می‌کند. برخی از کاربردهای آنژیوگرافی چشم به شرح زیر می‌باشد:

• تشخیص رتینوپاتی دیابتی

بیماری دیابت می‌تواند روی چشم افراد خصوصا عروق خونی چشم تاثیر مستقیم داشته باشد و باعث نشت مایع و خون شود. این امر باعث به وجود آمدن مشکلاتی مانند دید ضعیف، تورم پرده شبکیه، افزایش فشار داخل چشم و نابینایی می‌شود.

آنژیوگرافی به پزشک برای تشخیص سریع و به موقع رتینوپاتی دیابتی کمک می‌کند و باعث می‌شود از نابینایی و ایجاد مشکلات بیشتر جلوگیری شود.

• تشخیص دژنراسیون ماکولا

بیماری دژنراسیون ماکولا و یا AMD، یک مشکل چشمی بسیار شایع در افراد بالای 50 سال می‌باشد که از اصلی‌ترین علل نابینایی می‌باشد. این بیماری به علت آسیب حاد به لکه زرد چشم، به وجود می‌آید و این امر باعث می‌شود که دید مرکزی دچار مشکل جدی شود. یکی از حساس‌ترین نقاط در شبکیه، لکه زرد است که در پشت چشم قرار دارد و از میلیون‌ها سلول تشکیل شده است که حساس به نور می‌باشند. تشخیص به موقع این بیماری در فرد می‌تواند از ابتلا به بسیاری از مشکلات چشمی جلوگیری کند. اگر چشم پزشک در آنژیوگرافی مواردی مانند عروق خونی نشت دار یا غیر طبیعی را مشاهده کند، این بیماری را تشخیص می‌‌دهد و برای درمان آن اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

از دیگر کاربردهای آنژیوگرافی چشم می‌توان به تشخیص تورم و التهاب ماکولا، تشخیص گرفتگی عروق چشم، تشخیص سرطان چشم مانند سرطان ملانوما، تشخیص چروک شدگی و جمع شدگی شبکیه و بررسی عروق خونی مشیمیه اشاره کرد.

نحوه و زمان انجام آنژیوگرافی چشم به چه صورت می‌باشد؟

آنژیوگرافی و دیگر تصویربرداری‌های شبکیه توسط اپتومتریست و یا متخصص چشم پزشکی در کلینیک تصویربرداری واقع در طبقه اول بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی بینا مشهد انجام می‌گیرد. به طور معمول انجام آنژیوگرافی نیم ساعت زمان می‌برد. برای بهتر آشنا شدن با آنژیوگرافی، مراحل مختلف آن را به طور جداگانه توضیح می‌دهیم:

• ریختن قطره گشادکننده مردمک

پس از ریختن این قطره که باعث باز و گشاد شدن مردمک می‌شود، پزشک از بیمار می‌خواهد بین 20 دقیقه تا نیم ساعت صبر کند تا قطره بهتر اثر کند. ریختن قطره به این علت است که ماهیچه دریچه عنبیه و عضله تطبیق دهنده جسم مژگانی نسبت به استیل کولین پاسخ ندهند و این امر باعث گشاد شدن مردمک می‌شود. این قطره‌ها جزو داروهای آنتی کولینرژیک طبقه‌بندی می‌شوند.

• تزریق دارو در عروق

همانطور که قبلا گفتیم، در آنژیوگرافی چشم از ماده بی ضرری به نام فلورسین استفاده می‌شود که در رگ دست بیمار تزریق می‌شود. پس از چند ثانیه رنگ تزریق شده به عروق چشمی شبکیه می‌رسد و باعث درخشان شدن رگ‌های خونی چشم می‌شود.

• تصویربرداری

زمانی عکس‌برداری شروع می‌شود که رنگ کاملا وارد عروق خونی در شبکیه شده باشد. برای تصویربرداری از دوربینی استفاده می‌شود که یک نور آبی تیره را به چشم بیمار می‌تاباند و این امر باعث می‌شود تا رنگ تزریق شده به رنگ سبز فلورسنت مشاهده شود. عکس‌های بدست آمده در بررسی دقیق و پی بردن به مشکلات و بیماری‌های چشمی بیمار، بسیار کمک می‌کند.

آیا آنژیوگرافی چشم عوارضی دارد؟

به طور کلی آنژیوگرافی چشم، یک راه ایمن برای تصویربرداری شبکیه محسوب می‌شود و عوارض جدی به همراه ندارد. اگر بعد از انجام آن عوارضی به وجود آمد، به هیچ عنوان نگران نباشید زیرا این عوارض موقتی و طبیعی هستند و به سرعت برطرف می‌شوند. برخی از عوارض شایع به شرح زیر هستند:

• حالت تهوع

• خشکی دهان یا افزایش بزاق

• بروز واکنش‌های آلرژیک مانند عطسه، خارش پوست و کهیر

• احساس گرما و قرمزی در پوست

• تغییر رنگ ادرار

• تار شدن دید به مدت چند دقیقه

• حساس شدن چشم به نور به مدت کوتاه

برای رفع حالت تهوع، کشیدن چند نفس عمیق بسیار کمک کننده می‌باشد. پزشک برای عدم بروز واکنش‌های آلرژیک ممکن است داروهای ضد حساسیت و آنتی‌ هیستامین تجویز کند. مشکلات تنفسی خیلی به ندرت ظاهر می‌شوند، اما در صورت بروز آن‌ها، مصرف داروهای ضد حساسیت این مشکل را برطرف می‌کند. برای رفع سایر عوارض افراد باید ۲۴ ساعت صبر کنند. پس از آن، سایر عوارض خود به خود برطرف می‌شوند.

موارد احتیاط

مادران باردار و شیرده حتما باید قبل از انجام آنژیوگرافی، چشم پزشک را از وضعیت خود مطلع سازند. زیرا ماده رنگی مورد استفاده در آنژیوگرافی ممکن است به جنین آسیب جدی برساند. از طرفی ماده رنگی از طریق شیر به کودک منتقل می‌شود و ممکن است باعث واکنش‌‌های شدید در کودک شود. به همین علت آنژیوگرافی به مادران باردار و شیرده توصیه نمی‌‌شود.

به یاد داشته باشید اگر مبتلا به هر نوع از بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید ( کاتاراکت ) و آب سیاه ( گلوکوم ) هستید و یا از هرگونه مکمل دارویی، داروی گیاهی و غیر گیاهی استفاده می‌کنید حتما به اطلاع پزشک برسانید.

 آشنایی با کلینیک تصویربرداری‌های چشم در بیمارستان چشم پزشکی بینا